O Ismael Rivera (o lona igoa tauvalaau o Maelo) na avea ma tagata ta'uta'ua o se tagata fatupese Puerto Rican ma na faia pesega i le sitaili salsa.
I le ogatotonu o le 20 seneturi, o le tagata pese sa matua lauiloa ma fiafia tagata fiafia i lona fatufatuaʻi. Ae o ā faigatā na ia fesagaʻia a o leʻi avea o ia ma tagata taʻutaʻua?
O le tamaitiiti ma le talavou o Ismael Rivera
Na fanau Ismael i le aai o Santurce (ituaiga a San Juan). O lenei aai o loʻo i Puerto Rico, ma o le eria lava ia o se tasi o tagata sili ona toʻatele i le laumua. O Rivera o le ulumatua lea i le aiga, ma mulimuli ane toe toafa isi uso ma tuafafine.
O le tama o le tama sa galue o se kamuta ma e na o ia lava le tagata faigaluega, talu ai e toatele le fanau a le aiga, ma o popolega uma o le tausiaina o fanau ma le faafoeina o le aiga na pau i luga o tauau o le tina.
Mai le laʻitiiti, sa fiafia Ismael i musika. O lana meataalo autu o laau, lea sa ia fiafia e pa'i i ipu tioata eseese ma fagu u'amea.
Ina ua oo i le taimi e maua ai se aoaoga, sa auina atu o ia e ona matua i le Aoga Tulagalua a Pedro G. Goico. Ma e leʻi umi ae alu le tama e suʻesuʻe kamuta i se aoga i le lotoifale.
Na iloa e Rivera le faigata o lona tama e tausia lona aiga, ma ina ia mafai ona fesoasoani ia te ia, sa amata ona ia maua se tupe faaopoopo, e ofoina atu le auaunaga a se tagata iila seevae. Ma ina ua uma ona faauu mai le kolisi ma oo atu i le 16 tausaga, sa alu le alii e galulue ma lona tama o se kamuta.
I lona taimi avanoa, sa ia fiafia lava e taina fati eseese i mea faifaaili, ma savali foi i luga o le auala ma lana uo mamae o Rafael Cortijo.
Galuega tau musika o se tusiata
I le 1948, na avea ai Ismael ma se uo ma sui o le Monterrey ensemble El Conjunto Monterrey. Sa tuuina atu ia Rivera le taina o le congas, ma sa nofo lana uo i le pona. Ae o le taimi lena sa le mafai ai e Maelo ona tuuto atu lona taimi atoa i suesuega musika, ona sa galue o ia o se kamuta.
I le 1952, na tofia ai o ia i le vaegaau a Amerika, ae e leʻi umi ae faʻateʻaina ona o lona le malamalama i le Igilisi. Ina ua toe foi atu le alii i lona atunuu, sa ia filifili e tuu lana galuega o se kamuta, ma faatasi ai ma le fesoasoani a Cortijo, na mafai ai ona auai i le Panamerican Orchestra, i le avea ai ma se tagata leo.
O iinei na ia faamaumauina ai ana uluaʻi taʻaloga i le ulutala El Charlatán (“The Charlatan”), Ya Yo Sé (“Now I Know”), La Vieja en Camisa (“The Old Woman in a Shirt”) ma La Sazón de Abuela (“The Old Woman in a Shirt”). Le manogi o se Tinamatua”). .
Ae ona o se feeseeseaiga ma se paaga ona o le lotoleaga, na faamalosia ai Rivera e tuua le vaega.
Ae ui i lea, o le taimi malolo sa puupuu, ma e leʻi umi ae auai o ia i le 'au a Cortijo, ma faʻamauina le tele o pese i le lumanaʻi na sili ona lauiloa i tagata o Amerika Latina.
O le vaega na vave faʻateleina lona lauiloa, ma Rivera lava ia na lauiloa. Na fiafia le au gaosi Cuban ia te ia, ae na o le faaauau pea ona fiafia i lona fatufatuaʻi ma vave ona ausia le manuia.
I le 1959, na valaaulia ai Ismael e fai se ata i le ata o Calypso. Talu mai lena taimi, o le vaega sa ia auai i le taamilosaga e le gata i Amerika, ae faapea foi i atunuu Europa. E moni, e leʻi umi se taimi.
I le isi ana malaga taamilo i Panama, na maua ai le tagata pese o lo o umia fualaau faasaina ma sa taofia ai. O lenei mea na mafua ai e le gata i le falepuipui o Rivera, ae faapea foi i le malepelepe o le vaega.
Ina ua maeʻa lona falepuipui, na filifili le musika e fausia lana lava faʻaili, e taʻua o Ismael Rivera ma Ana Cachimbos. Na ia mauaina le manuia toetoe lava a vave, ma faatasi ai ma le vaega, na manuia le taamilosaga a Ismael mo le 7 tausaga.
Ona ia toe faatasia lea ma le uo laitiiti o Cortijo ma faamaumauina le tele o mea taua.
Ae, o le mea e leaga ai, na vave ona tuua e le uo sili a Ismael lenei lalolagi. Na tupu se mea faanoanoa i le 1982. Sa matuai faanoanoa lava Rivera, sa le mafai foi ona ia maua le malosi e fai ai ana upu mulimuli ma usu la latou pese masani i le aso o le falelauasiga.
I le toe maua mai o sina mea itiiti mai le leiloa, na ia filifili ai e fausia se falemataaga faʻasolopito, e faʻaalia ai le sao o Cortijo ma isi tagata uliuli mai Puerto Rico na faia i le olaga faʻaleaganuʻu.
Le olaga patino ma le maliu o le tusiata
I le 1951, na faaipoipo ai Rivera ia Virginia Fuente. Sa talanoaina foi ma le malosi e le au lomitusi lana mafutaga ma se isi teine e igoa ia Gladis, o le faletua o le fatupese ma le fai pese i le ituaiga Caribbean, Daniel Santos.
I le aofaʻi, na avea Isamaeli ma tama faʻalima - o atalii e toʻalua ma afafine e toʻatolu. I le aotelega, sa ola Rivera i se olaga atoatoa ma sa mafai ona ausia le manuia tele i le musika. Sa lauiloa o ia i atunuu o Latina ma Amerika i Saute ma mamao atu i tua atu o latou tuaoi.
Ae paga lea, o le falepuipui ma le maliu o lana uo mamae na afaina ai lona soifua maloloina.
Na maua e Rivera ni faʻafitauli o le fatu. Sa suʻesuʻeina pea o ia ma ave le togafitiga talafeagai, ae o nei mea uma e leʻi puipuia ai le tagata fai pese mai se fatu fatu.
Na ia tuua lenei lalolagi ia Me 13, 1987, ma maliu i lima o lona lava tina o Margarita. Na autasi fomaʻi, ma o le mafuaaga o le oti na taʻua o le fatu fatu.
Ae, e ui i lea, e manatua pea Isamaeli e oo mai i aso nei. O se faʻamaoniga manino o le mea moni o Oketopa 5 o lona aso; o lenei aso malolo e masani ona faamanatuina i Puerto Rico.